Wanneer jij als zzp’er aan de slag gaat is het natuurlijk prettig om de zekerheid te hebben van een vaste opdrachtgever, maar hierbij wil je voorkomen dat je wordt gezien als schijnwerknemer. Dit kan namelijk leiden tot boetes of naheffingen. Vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst de wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) weer actief handhaven. Ga daarom na hoe je schijnzelfstandigheid voorkomt!
Wat is een schijnwerknemer?
Je kunt als zzp’er gezien worden als schijnwerknemer als je lange tijd werkt voor een vaste opdrachtgever en er dus de schijn is van dienstverband in loondienst. Wanneer de Belastingdienst tot de conclusie komt dat er sprake is van dienstverband, en dus schijnzelfstandigheid, dan kunnen zowel de zzp’er als de opdrachtgever het risico lopen om flinke geldboetes of naheffingen te ontvangen.
Wanneer is er sprake van schijnzelfstandigheid?
Wanneer je schijnzelfstandigheid wilt voorkomen, is het belangrijk om te weten dat er niet alleen wordt gekeken naar de duur, maar ook naar de aard van de samenwerking. Je moet hierbij met de volgende criteria rekening houden:
- Bepalen uitvoering werkzaamheden: Wanneer de opdrachtgever bepaalt wat, hoe en wanneer je de werkzaamheden moet doen, dan is er sprake van een gezagsverhouding, wat wijst op een dienstverband.
- Loondienstconstructie: Let op dat je betaald wordt voor de resultaten die je oplevert en niet voor je gewerkte uren, anders kan het lijken op een loondienstconstructie.
- Werkzaamheden bij een opdrachtgever: Voer je structureel dezelfde werkzaamheden uit net zoals de werknemers van het bedrijf? Dan is er een grotere kans dat je wordt gezien als schijnwerknemer.
- Langdurig één opdrachtgever: Als je langdurig voor één opdrachtgever werkt, kan het sneller lijken op een arbeidsrelatie. Het is daarom raadzaam om meerdere opdrachtgevers te hebben.
Hoelang kun je als zzp’er bij een opdrachtgever blijven?
Nu is de vraag: hoe lang mag je dan precies voor één opdrachtgever werken voordat je het risico loopt om te worden gezien als schijnwerknemer? Er is volgens de wet geen harde regel die precies de tijdsduur bepaalt voor zzp’ers die voor één opdrachtgever werken.
Toch is het gebruikelijk om als zzp’er de richtlijn aan te houden om niet langer dan 24 maanden exclusief voor één opdrachtgever te werken. Hierna kan de Belastingdienst extra kritisch worden. Zorg er dus voor dat je vervolgens nieuwe of extra opdrachtgevers vindt.
Handhaving van de Wet DBA en gevolgen vanaf 2025
Sinds de invoering van de Wet DBA in 2016 is de handhaving van de wet grotendeels niet toegepast vanwege onduidelijkheden. De Belastingdienst ondernam alleen in extreme gevallen actie, wanneer er bijvoorbeeld echt sprake was van fraude.
Vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst de regels weer actief handhaven. Dit betekent dat belastinginspecteurs weer strengere controles zullen uitvoeren en boetes en naheffingen opleggen wanneer er sprake is van schijnzelfstandigheid.
Wat betekent dit voor zzp’ers en opdrachtgevers?
Zowel als zzp’er en als opdrachtgever moet je dus extra alert zijn hoe de arbeidsrelatie wordt vormgegeven. Je moet te allen tijde duidelijk kunnen aantonen dat er geen sprake is van een dienstverband. Dit zijn de aandachtspunten waar je rekening mee moet houden:
| Aandachtspunt | Toelichting | Hoe toe te passen |
| Gebruik van een modelovereenkomst | Werk volgens een door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst om het risico van schijnzelfstandigheid te voorkomen. | Pas een modelovereenkomst toe op de samenwerking en controleer of de overeenkomst voldoet aan de eisen van de Belastingdienst. |
| Vastgelegde afspraken naleven | Zorg ervoor dat de afspraken in de modelovereenkomst helder zijn, maar dat je deze ook altijd in de praktijk naleeft. | Zorg er als zzp’er en als opdrachtgever voor dat alle afspraken worden nageleefd zoals vastgelegd in het contract. |
| Vermijd gezagsverhoudingen | Vermijd situaties waarin de opdrachtgever bepaalt hoe en wanneer je werkt. De Belastingdienst kan gezagsverhouding ook als argument zien bij een schijnwerknemer. | Zorg er als zzp’er voor dat je zelfstandig blijft werken en neem je eigen beslissingen. |
| Meerdere opdrachtgevers | Zorg ervoor dat je als zzp’er (regelmatig) meerdere opdrachtgevers hebt. Dit toont aan dat je echt als zelfstandige opereert. | Zorg ervoor dat je niet afhankelijk wordt van één opdrachtgever om schijnzelfstandigheid te voorkomen. |
| Tijdsduur bij opdrachtgevers | Wanneer je langere tijd één opdrachtgever hebt, is het aan te raden om niet langer dan 2 jaar hier exclusief voor te werken. | Let erop dat je niet exclusief een ruime tijd voor één opdrachtgever blijft werken om schijnzelfstandigheid te voorkomen. |
Kortom, er is dus geen wettelijke eis hoe lang je als zzp’er bij een opdrachtgever blijft werken, maar er zijn wel verschillende criteria waar je rekening mee moet houden om te voorkomen dat je wordt gezien als schijnwerknemer. Vanaf 2025 wordt dit strenger gecontroleerd om een gelijk speelveld voor zowel werknemers als zelfstandigen te creëren. Ga dus op tijd bij jezelf na of je geen risico loopt! Er is een overgangsperiode van een jaar, zodat iedereen de kans krijgt om dit op orde te brengen.
Gaat de Belastingdienst met terugwerkende kracht controleren op schijnzelfstandigheid?
Aangezien de opheffing van het handhavingsmoratorium op 1 januari 2025 is, kan vanaf deze datum naheffingsaanslagen met terugwerkende kracht worden opgelegd. Er is altijd een zogenoemde overgangsperiode van toepassing. Deze eindigt op 1 januari 2026. Tot 2026 kunnen er dus nog geen vergrijpboete worden opgelegd aan werkgevers als zij kunnen bewijzen maatregelen te hebben genomen om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Hoe dit bewijs er precies uit moet zien is tot op heden nog niet bekend gemaakt.
Modelovereenkomst gebruiken om schijnwerknemer te voorkomen
Een modelovereenkomst voor zzp’er is een standaarddocument dat je kunt gebruiken om de arbeidsrelatie tussen jou en je opdrachtgever vast te leggen. Door deze overeenkomst te gebruiken en op te volgen voorkom je dat je wordt gezien als schijnwerknemer. Ook voor je opdrachtgever zitten er voordelen aan het gebruik van een modelovereenkomst. Met dit document wordt er namelijk toegelicht hoe werkgeversverplichtingen zijn afgesproken. Dit betekent dat er geen sociale premies hoeven worden betaald of ontslagbescherming moet worden geboden.
Onderstaande onderdelen zijn opgenomen in een modelovereenkomst voor zzp’ers:
- Wat zijn de werkzaamheden voor jou als zzp’er en onder welke voorwaarden ga je deze activiteiten uitvoeren?
- Bepaal je zelf hoe en wanneer je werk uitvoert en verdeeld? Dan ben je onafhankelijk en voorkom je als schijnwerknemer te werken.
- Ben je vrij om de afgesproken werkzaamheden door een ander uit te laten voeren?
- Hoe is loonuitbetaling geregeld tijdens ziekte? Jouw opdrachtgever is bij ziekte niet verplicht om je door te betalen. Ook in het geval van zwangerschap zijn de regels voor zzp’ers anders dan voor werknemers in loondienst.
- Onder welke voorwaarden kan de overeenkomst en daarmee de werkzaamheden worden gestopt?
Actuele informatie over modelovereenkomst zzp’er
Vanaf 6 september 2024 worden er door de Belastingdienst geen nieuwe modelovereenkomsten meer beoordeeld. Ook worden overeenkomsten die eerder zijn goedgekeurd niet langer meer verlengd. Dit staat aangegeven in de Kamerbrief van 6 september 2024 van de staatssecretaris van Financiën en de minister van Sociale zaken en Werkgelegenheid. De modelovereenkomsten sluiten schijnzelfstandigheid namelijk niet volledig uit. Essentieel is vooral hoe in de praktijk wordt gewerkt. Bekijk bovenstaande 4 criteria om te voorkomen dat je als schijnwerknemer wordt gezien als zzp’er.
Hoe kan je dan wél schijnwerknemer zijn voorkomen als zzp’er?
Maar hoe kun je nu als zzp’er zeker weten dat er geen sprake is van schijnzelfstandigheid? Onlangs heeft het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een website live gezet waar informatie en instrumenten worden toegelicht om schijnwerknemerschap te voorkomen. Je komt via deze link op de website.
Als je de website opent kom je vrijwel direct op de keuzetool terecht waar je als zzp’er gebruik van kunt maken. Met behulp van deze tool kan je middels het beantwoorden van 10 vragen de juiste contractvorm bepalen.
Ondanks dat deze tool de meeste criteria van schijnzelfstandigheid behandeld, is het toch nog lastig om daadwerkelijk te bepalen of er wel of niet sprake van is. Immers moet alle criteria in samenhang bekeken worden en niet los.
Voorbeelden wel of geen sprake van schijnwerknemer
Wil je de tool gebruiken en twijfel je over de uitkomst? Hieronder staan enkele voorbeelden uitgewerkt: van zzp’er in de zorg tot aan zelfstandige in het onderwijs en in de bouw.
#1: Zzp’er in de zorg
Deze zzp’er is werkzaam voor een ziekenhuis, bepaalt zelf het uurtarief en heeft een aansprakelijkheidsverzekering afgesloten. De werkzaamheden die uit moeten worden gevoerd worden bepaald door het ziekenhuis. Hetzelfde werk wordt ook uitgevoerd door de medewerkers in loondienst. Gebruik van eigen materialen is niet toegestaan tijdens de verzorging van de patiënten. Ook over het presenteren van zichzelf zijn voorwaarden opgesteld. De zzp’er heeft wel inspraak op de werktijden.
Uitslag: Er is geen sprake van een arbeidsovereenkomst
#2: Zzp’er in het onderwijs
Op een school is er behoefte aan een leerkracht Spaans voor 6 uur in de week. De docent mag gebruik vaken van de methoden en materialen die staan voorgeschreven. Elk jaar vindt er een functioneringsgesprek plaats. Naast deze werkgever, is de zzp’er ook werkzaam bij andere opdrachtgevers in examentrainingen en vertaalklussen.
Uitslag: Er is wel sprake van een arbeidsovereenkomst
#3: Zzp’er in de bouw
Een bouwbedrijf is op zoek naar een zelfstandige die 2 dagen per week meehelpt op lopende projecten, waaronder het installeren van keukens. Deze opdracht zal ongeveer 2 maanden duren. De werkzaamheden worden alleen uitgevoerd en is zelf verantwoordelijk voor het op tijd opleveren van de keukens. Gereedschap en bus is van de zzp’er zelf. Wel koopt het bouwbedrijf materialen in. Maandelijks mag de zzp’er een factuur sturen met de gewerkte uren en bijbehorend tarief.
Uitslag: Er is geen sprake van een arbeidsovereenkomst
Heb je behoefte aan meer geschetste situaties? Ontdek hier de voorbeelden per sector.
Veelgestelde vragen (FAQ) over schijnwerknemer voorkomen als zzp’er
Vanaf 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst de wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) weer actief handhaven. Het is als zzp’er dan ook belangrijk je goed in te lezen hoe je schijnwerknemerschap kunt voorkomen. Onderaan deze pagina vind je de 5 belangrijkste FAQ’s over dit onderwerp.
